TBMM zelzele Araştırma Kurulu bugünkü toplantısında yer bilimci Prof. Dr. Naci Görür ile TMMOB Jeofizik Mühendisleri Odası, yerbilimi Mühendisleri Odası ve Mimarlar Odası temsilcilerini dinledi.
“TÜRKİYE’DE 5,5’TEN BÜYÜK zelzele ÜRETEBİLECEK 485 Tane BİLİNEN CANLI FAY VAR”
Jeoloji Mühendisleri Odası zelzele Müşavere Şurası Lideri Prof. Dr. Okan Tüysüz şunları söyledi:
* “Deprem doğal bir Hadise lakin biz bu sarsıntıdan Önemli hasarlar alıyoruz. Bu hasar almamızın Temel nedenlerinden bir tanesi Türkiye’nin doğal yapısı lakin ikincisi de bizim bir türlü uzun yıllardır zelzeleye Amade bir cemiyet hâline gelememiş olmamız. Türkiye’de 5,5’ten Aka zelzele üretebilecek 485 Tane bilinen Canlı fay var. Yani bu şu demek: Geçmişte zelzele üretmiş, gelecekte de üretme potansiyeli olan faylar ve bu fayların biz lakin yarısını gereğince araştırdık.
* Bir fayın karakterini gereğince anlayabilmek için üzerinde paleosismalojik çalışmaların yapılması gerekiyor. Bildiğim kadarıyla 250 civarında fayı çalışmış bulunuyoruz, başkaları üzerinde rastgele bir çalışma şu anne kadar ne MTA tarafından ne üniversiteler tarafından yapılmadı. öteki yandan denizlerde faylarımız var, bunların hepsini ayrıntılı bilmiyoruz.
“FAYLAR ÇALIŞTIKÇA ORTAYA ÇIKIYOR VE DAHA ARTIYOR, ARTACAK”
* Ayrıyeten yüzeyde yapılan çalışmalarda da tahminen önümüzdeki yıllarda yeni faylar ortaya çıkacak zira 2013’te devreye giren bu haritanın öncesinde bir evvelkiyle yenisi ortasında 200 Tane fay farkı var. Yani faylar çalıştıkça ortaya çıkıyor ve daha artıyorlar, artacaklar. Aşağı üst dört beş yılda bir zelzele oluyor. Tarihlere baktığımız Vakit 7’nin üzerinde Fazla sayıda zelzele yaşamış bir ülkeyiz.
“MAALESEF BU KAYIPLARI BİLEREK VERDİK”
* nihayet yaşadığımız sarsıntıda 50 binden Çok can kaybı oldu. 1939 Erzincan’da 32 bin 968 can kaybımız Mevcut bunun gerisinden Gölcük Kocaeli sarsıntısı geliyor ve geriye baktığımız Vakit geçtiğimiz bu Çehre on yılda 130 bin civarında yalnızca can kaybımız var. ‘Peki, biz bu zelzeleleri bilemiyor muyduk da hazırlanamadık?’ derseniz, maalesef, bilerek biz bu kayıpları verdik. 17 Ağustos Gölcük ve 12 Kasım Düzce zelzelelerinin olacağı 1980’li yıllardan itibaren biliniyordu, bilimsel yayınlarla ortaya konulmuştu. Yalnızca geçmişteki zelzelelerin sıralamasına bakan şahıs bile bu sıranın nereye geldiğini Aleni bir biçimde görür.
“MARMARA ZELZELESİ OLURSA ASRIN DEĞİL ÜLKENİN FELAKETİ OLUR”
* Vilayet risk azaltma planları var, bunlar geçtiğimiz Yıl tamamlandı. Bunların hepsinde hangi vilayetlerin zelzele tehlikesi olduğu Aleni ve net bir biçimde ortaya konulmuştur. Bugün 24 vilayet, 110 ilçe Canlı fay üzerinde yer almaktadır. Bunların bir kısmında yakın, bir kısmında uzun devirde zelzele olma olasılıkları vardır. Biz yerbilimi Mühendisleri Odası zelzele Müracaat Heyeti olarak, 18 ile bu bahiste uyarıcı raporlar gönderdik ancak maalesef bir adedinden dâhi ‘Ne diyorsunuz siz?’ diye Geri dönüş olmamıştır. Marmara zelzelesi bekliyoruz artık ve Marmara sarsıntısı olursa asrın değil ülkenin felaketi olur.
* çok fazla tekrarlamak istemiyorum ancak Marmara, zelzeleye Amade değildir. Geleceğe yönelik projeksiyonlara bakıldığında; İstanbul, dünyanın 6’ncı sırada tehlike altındaki kentidir. Bu tehlikenin en Temel nedenlerinden bir tanesi de gelir dağılımındaki ve şahıs başına düşen gelirdeki risktir. Bu açıdan Türkiye gibisi kimi kentler üzere Örneğin Taipei üzere, Tokyo üzere, Seul üzere, buralar üzere Fazla Önemli bir risk altındadır. İzmir biraz daha az olmak üzere Yine bir risk altındadır. Can ve mal kayıpları açısından da Fazla önemli, parlak bir noktada olduğumuzu söyleyemeyiz.
“İMAR VE AF SÖZLERİNİ Yan YANA GETİRMEYECEĞİZ”
* Bina kontrol sisteminin Bayındırlık müsaade süreçlerinin gereğince denetlenmediğini, yordamına Müsait denetlenmediğini gördük ve buna ağır cezalar getirilmesi gerektiği kanaati ortaya çıktı. 1948’den günümüze 23 sefer direkt ya da dolaylı Bayındırlık affı çıkartıldı ve bu zelzeleler bize şunu gösterdi: Bir daha biz Bayındırlık ve af sözlerini Yan yana getirmeyeceğiz, bunu getirirsek de sonuçlarına katlanacağız. Risk ögesini azaltmak için tehlike altındaki bölgelerde nüfus artışına müsaade etmememiz lazım. Bugün İstanbul’un nüfusu Daimi artıyor ve artması için adeta teşvik ediliyor.
* Münasebetiyle geçmişte 10 milyon olan nüfus tehlike altındaydı, bugün 20 milyon nüfus tehlike altında. Hasebiyle buradaki nüfusun artmaması için Gerekli ne varsa yapmamız gerekiyor. Nüfusun gibisi biçimde, tehlikesi yüksek kentlere yığılmasını önlememiz lazım, yerleşim yoğunluğunu azaltmamız lazım. Sanayi ve Değerli yapıları zelzele tehlike bölgelerinden uzaklaştırmamız, uzaklaşmaları istikametinde teşvik etmemiz lazım. Canlı fay risklerini dikkate alarak fay üzerinde var yerleşimin sınırlanması ya da vakitle kaldırılmasını sağlamamız lazım. Bu hususta neler yapılması gerektiği konusunda da fay maddesine bağlı seksen sayfalık bir yönetmelik hazırlandı bu yönetmelikte hazırdır, tartışmaya açıktır.
“ÇOK SAYIDA YOL HARİTASI Mevcut lakin O YOLA BİR TÜRLÜ ADIM ATAMADIK”
* Ne yapacağımız, riski nasıl azaltacağımız konusunda yol haritaları belirli, Fazla sayıda yol haritası Mevcut lakin o yola bir türlü biz adım atamadık. 2000’de Ulusal zelzele Kurulu kuruldu, 2007’de kapatıldı. 2002’de zelzele Ziyanlarının Azaltılması ve Ulusal Strateji Raporu yayınladılar. Bunun gereklerini Fazla Aka ölçüde yerine getirmedik. 2004’te zelzele Şurası yapıldı, konusunda uzman 309 şahıs katıldı ve bu zelzele Şurası kararlarının bir Yıl içerisinde bitirilmesi hedeflenmişti.
* Benim bildiğim kadarıyla 7 Tane kurul kuruldu. Her komite kendi ismine birkaç Cilt rapor yayınladılar Ama bunların yalnızca az bir kısmı uygulama ya geçebildi. Bu zelzele şûrası yapılalı on dokuz Yıl oldu. Bunlar uygulamaya konulsaydı bugün afetle gayrette Fazla daha farklı bir noktada olacaktık.
“OLASI BİR ZELZELEDE AĞIR HASAR ALACAK YA DA YIKILACAK 90 BİN BİNADAN BAHSEDİYORUZ”
* Gerisinden da İstanbul için zelzele Master Planı hazırlandı. 2003 yılında üniversitelerin iştirakiyle ortaya konan bir rapordu. Lakin, bugün, İstanbul’da yıkılma etabında olan, mümkün bir zelzelede ağır hasar alacak ya da yıkılacak 90 bin binadan bahsediyoruz. Bu zelzele Master Planı’nın gereklerini yapsaydık bu 90 binden Laf ediyor olmazdık. Artık, her ilçede, her sokakta nerede tsunami olacağına, nerede hangi binaların yıkılacağına kadar çalışıldı ancak o yıkılan binalara Fazla Çok bir şey maalesef yapılamadı.
* 2012-2023 Ulusal zelzele Stratejisi hareket Planımız vardı. Burada Yeniden kurullar oluşturuldu. Maalesef burada önerilen hareket planı da şimdi yerine getirilmedi. Birtakım kalemlerde yüzde 10’larda gerçekleşti, kimi kalemlerde yüzde 50-60’lara varan gerçekleşme oranları Mevcut lakin 2023 yılı Ulusal zelzele Stratejisi aksiyon Planı’nın bitmesi gereken bir yıldı, 2023’ün yarısını bitirmiş durumdayız.
“ÇALIŞMALARDA MARMARA BÖLGESİ’NE ÖNCELİK VERİLMELİ”
* Siyasi kararlılık olmadığı surece ya da kâfi olmadığı surece yara sarma değil, afet ziyanlarının azaltılması istikametinde bir siyasete geçmediğimiz surece biz bu komitelerde daha Fazla konuşuruz. Türkiye’nin zelzele riski altında olan yerleri muhakkaktır, buralarda derhal tedbirlere başlanmalıdır; Marmara Bölgesi, Bingöl-Yedisu bunların başında gelmektedir. Çalışmalarda Marmara Bölgesi’ne öncelik verilmelidir. İstanbul’da 90 bin binanın zayıf olduğu, bunların güçlendirilmesinin ya da dönüşümünün yapılması gerektiği Anlatım edilmektedir. Bunun en kısa vakitte hazırlanması gerektiği kanaatindeyim.” ANKA
Yorum Yok