İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) akademisyenleri, merkez üssü Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçeleri olan sarsıntılara ait ön inceleme raporu hazırladı.
İTÜ’den yapılan yazılı açıklamayla paylaşılan raporun ön kelamında değerlendirmelerine yer verilen Rektör Prof. Dr. İsmail Koyuncu, zelzelelerin Çabucak akabinde inşaat mühendisliği, yerbilimi mühendisliği, jeofizik mühendisliği, mimarlık üzere alanlardaki uzman isimlerden oluşan İTÜ’lü ilim insanlarının, kümeler halinde bölgedeki kentlerde inceleme ve gözlemlerde bulunduklarını kaydetti.
Deprem bölgesindeki birinci tespit çalışmalarını hızla tamamlayan akademisyenlerin bir ön rapor hazırladıklarını aktaran Koyuncu, “Bölgedeki zelzelenin tahlilini yapan, fay hareketliliğini inceleyen bu raporumuz bir ‘ön tespit raporu’ olma özelliğini taşımaktadır. zelzele felaketinin sonuçlarını kapsamlı biçimde ele alacak olan daha ayrıntılı bir rapor ise önümüzdeki günlerde kamuoyuyla ayrıyeten paylaşılacaktır” tabirlerini kullandı.
5 BAŞLIK YER ALDI
Raporda, “Depreme dair jeolojik, jeofizik, jeodezi ve jeomorfolojik ön tespitler”, “Kuvvetli yer hareketlerinin değerlendirilmesi”, “Yapısal hasarların değerlendirilmesi”, “Geleceğe dönük çıkarımların kent planlama ve süratli Hane muhtaçlığının karşılanması için kullanılabilecek inşaat tekniklerinin değerlendirilmesi” ve “Çevresel altyapı ve zelzele atıkları idaresi açısından değerlendirme” bahisli 5 başlık yer aldı.
Türkiye saati ile 04.17’de ve 13.24’te merkez üssü Pazarcık ve Elbistan olan iki zelzele (Mw 7,8 ve Mw 7,7) meydana geldiği anımsatılan raporda, “Bu sarsıntıların sonucu Fazla geniş bir alanda uydu imajlarında yüzey kırığı haritalanmıştır. Yerde fayın makul kesitlerde yüzey kırığı gözlenmektedir. Fayın sekmeli yapısı ve izi, toprakta bilinen sınırlara yakın olmakla birlikte, morfolojik olarak Çardak Fayı’nda sırtlar ve yamaçlardan ilerlediği görülmektedir. Bu sarsıntının arazi izleri ve yüzey kırık haritası yepisyeni bilgiler içermektedir. Birbiriyle alakalı segmentlerin atım dağılımı, bölgede tıpkı anda Amanos Segmenti’nin 2, Çardak Fayı’nın 2, Pazarcık Segmenti’nin 1, Gölbaşı Segmenti’nin 1 Müstakil sarsıntıyla tıpkı anda kırıldığını düşündürmektedir. diğer dikkati cazibeli bir Faktör Türkiye faal fay haritası ile yüzey kırıkları birbirlerini üzerlememekte ve farklı alanlardan geçmektedir” sözlerine yer verildi.
Raporda, Irak ve yakın Meydan sismolojik (BB ve SGM) ve jeodetik (GPS) bilgi ve müşahedelerin ortak Aksi tahlili ile 6 Şubat Nurdağı-Pazarcık ve Ekinözü sarsıntılarına ilişkin aletsel moment büyüklüklerinin sırasıyla 7,8 ve 7,7 olarak hesaplandığı aktarıldı.
Çoklu data setine bağlı yırtılma-kayma modellerinin, oluşan her iki zelzele için birden Çok fay segmenti üzerinde yaklaşık 8-10 metre ortasında değişen ve arazi gözlemleriyle uyumlu yer değiştirme bedellerini verdiği kaydedilen açıklamada, modelleme sonuçlarının Nurdağı-Pazarcık ve Ekinözü zelzelelerinin kırılma müddetlerinin sırasıyla yaklaşık 100 ve 60 saniye olduğunu ortaya koyduğu belirtildi.
Statik değerlendirmeye nazaran, her iki zelzele sonrasında en Aka yatay yer değiştirmenin 4,7 metre ile Ekinözü istasyonunda elde edildiği, Malatya, Gaziantep ve Osmaniye istasyonlarındaki yatay yer değiştirme kıymetlerinin ise sırasıyla 69,9, 39,6 ve 29,2 santimetre olarak bulunduğuna değinilen raporda, kinematik değerlendirmelerden elde edilen sonuçların ise genel olarak statik kıymetlendirme sonuçlarını desteklediği vurgulandı.
Deprem sırasında ivme ölçerlerin ve yerleştirildiği binaların hasar görmesiyle birtakım istasyonlardan sağlıklı data alınamadığına işaret edilen raporda, AFAD’ın Türkiye İvme Veritabanı ve Tahlil Sistemi sitesinden 9 Şubat’ta indirilen ivme kayıtları kullanılarak hesaplanan spektral ivme, Hız ve yer değiştirme büyüklüklerinin sunulduğu kaydedildi.
EN BESBELLİ YIKIM NEDENLERİ
Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde sırasıyla 7,8 ve 7,7 büyüklüğünde oluşan şiddetli zelzelelerde şark Anadolu Fay Sınırı üzerindeki 10 vilayette Fazla sayıda betonarme binanın yıkılarak yıkıntı haline geldiği hatırlatılan raporda, şu değerlendirmelere yer verildi:
* “Yıkılan binaların yıkıntı haline gelmesi konusunda birçok parametre aktif olmakla birlikte binaların yaşı, temellerin oturduğu yerlerin taşıma kapasitelerinin düşük olması, inşaatlarda kullanılan gereç kalitesinin, kolonlar ve kirişlerin en kesit boyutlarının ve donatı ölçülerinin yetersizliği, inşa edildiği yıllarda yürürlükte olan yönetmeliklere Müsait olarak taşıyıcı sistem elemanlarının inşa edilmemiş olmaları, öteki imal kusurları ile bitişik nizamda inşa edilen binaların kat düzeylerinin farklı olmaları üzere konular en besbelli yıkım nedenleri olarak görülmüştür.
* Kahramanmaraş ve Adıyaman’da yıkıntı halindeki binaların Aka çoğunluğunun birinci katlarının ya büsbütün yahut kısmen kat sistem durumuna gelerek bütün katların üst üste sandviç formunda ya da Yan tarafa hakikat toptan yahut kısmen dönerek göçme durumlarının oluştuğu görülmüştür. Hatay-Antakya ve Adıyaman-Gölbaşı üzere bölgelerde taban sıvılaşması tesiriyle binaların Temel sistemi özelliklerine bağlı yere batarak ya binanın tamamı yana yatarak ya da kısmen sıvılaşan yere batarak eğik vaziyette göçtüğü de görülmüştür.
* Bu sarsıntılar sonucunda, betonarme binalar üzere bütün yapıların yönetmeliklere Müsait olarak yer kapasiteleri yüksek olan bölgelerde projelerine azami ölçüde Müsait olarak inşa edilen hastaneler ile kimi halk binaları, böylesine şiddetli sarsıntılar sonucunda binalarda oluşabilecek yapısal hasarların Fazla sonlu ölçülerde kalabileceğini bir kere daha göstermiştir.”
KULLANILABİLECEK İNŞAAT TEKNİKLERİ DEĞERLENDİRİLDİ
Depremlerden etkilenen ve 13,5 milyon kişinin yaşadığı bölgenin zelzele öncesi ve sonrası durumu bedellendirilen raporda, “Bilimsel temele dayanmayan Bayındırlık affı, Bayındırlık barışı üzere mühendislik hizmeti almamış, sıhhatsiz ve inançsız Bina stokunu yasallaştıran düzenlemelere nihayet verilmeli, doğal eşikler yine yapılanma sürecinde temel alınmalı, yeni planlama sürecinde kültür varlıkları dış bu alanlarda yapılaşmalara müsaade verilmemelidir.” teklifinde bulunuldu.
Raporda, sarsıntılardan etkilenen bölgelerde kentin yine yapılanma sürecine ait inşa edilecek konutlarda, yer şartları ve gibisi birçok farklı koşul dikkate alınarak tünel kalıp ile inşa edilen taşıyıcı sistemler, prefabrike betonarme konutlar ve modüler çelik sistemlerin avantajlarına değinilerek, Bir arada kıymetlendirilmesi gerektiği kaydedildi.
ÇEVRESEL ALTYAPI VE zelzele ATIKLARI İDARESİ ELE ALINDI
Depremlerin, üstyapılara olduğu kadar altyapılara da ziyan verdiği belirtilen raporda, Özellikle şebeke ve kanalizasyon boru çizgilerinin hasarlanması ile su temini ve atık suların uzaklaştırılmasında akut sorunlar yaşanabildiği kaydedildi.
Bu nedenle zelzele sonrasında su yoluyla bulaşma potansiyeli yüksek olan enfeksiyon hastalıkları riskinin de arttığına dikkati çekilen raporda, su kaynaklı salgınların önlenebilmesi için inançlı su teminiyle ilgili teknik tedbirlerin süratlice alınmasının hayati Ehemmiyet taşıdığı açıklandı.
TAHMİNİ ATIK ÖLÇÜSÜ HESAPLANDI
Raporda, zelzeleler sonrasında Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından Yekün 13 vilayette yürütülen hasar tespit çalışmaları kapsamında 16 Şubat prestijiyle 61 bin 722 binada yer Meydan 263 bin 800 Müstakil ünitenin acil yıkılması gereken, ağır hasarlı ve yıkık olduğunun Anlatım edildiği belirtildi.
Buna nazaran zelzele atıkları ölçüsü ön hesaplamaları yapılarak Vilayet bazında oluşacak kestirimi atık ölçüsünün hesaplandığı kaydedilen raporda, şu bilgilere yer verildi:
* “Toplam zelzele atıkları ölçüsünün 50 milyon ton ile 110 milyon ton aralığında olacağı öngörülmektedir. zelzele atığının en Çok oluşması beklenen vilayetler sarsıntıdan en Fazla etkilenen Hatay, Kahramanmaraş, Malatya, Gaziantep ve Adıyaman’dır. O nedenle bu vilayetlerde zelzele atıkları için Gerekli süreksiz ve son depolama alanı gereksinimi en yüksek seviyededir. Bu açıdan öncelikli olarak var alanların kalan kapasitesi belirlenmeli ve gerekmesi halinde yeni süreksiz ve en son depolama alanları tespit edilmelidir. Oluşan atık ölçüsüne nazaran bu vilayetleri Osmaniye, Diyarbakır ve Elazığ takip etmektedir. Adana, Kayseri, Kilis, Niğde ve Şanlıurfa için, nispeten düşük zelzele atığı ölçüsü nedeniyle, var alanların kâfi olabileceği düşünülmektedir. Lakin Tekrar de var alan kapasitelerinin denetimi gerekmektedir.”
Raporda, binaların yıkımı, atıkların taşınması ve idaresi sürecinde Gerekli Amel sıhhati ve güvenliği tedbirlerinin alınması gerektiği vurgulanarak, şunlar kaydedildi:
* “Deprem atıklarının süreksiz depolama alanlarına taşınması, burada atıkların içerisindeki materyallerin ayrılarak Aka oranda tekrar kullanım, Geri dönüşüm yahut Geri kazanımının sağlanması, kalan atıkların ise tehlikelilik düzeyine nazaran ilgili yönetmeliklerde belirtilen kararlar çerçevesinde bertarafının yapılması gerekmektedir. Süreksiz ve sonuncu depolama alanları atık ölçüsünü karşılayacak kapasitede olmalı, alanlara yetkisiz bireylerin girişi sınırlanmalıdır. Yangın riskinden Dolayı Özellikle süreksiz depolama alanlarında atıklar muhakkak bir yüksekliğin üzerinde istiflenmemelidir. Yangın riski üzere durumlar için Gerekli Emniyet tedbirleri alınmalıdır.”
Raporda, zelzelenin toplumsal tesirlerinin gözetilmesi ve onarılması için kısa, orta ve uzun vadede çalışmalar yapılması gerektiği kaydedildi. AA
Yorum Yok