Her fırsatta ‘Benim alanım iktisat, ben ekonomistim‘ diyen ve bir yılı “faiz sebep, enflasyon neticedir” teziyle uygulamaya soktuğu yeni model ile Türkiye’yi tarihinin en ağır ekonomik kriziyle karşı karşıya bırakan Cumhurbaşkanı ve AKP genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan’ın iktisat karnesini çıkardık, işte sonuç:
MİLLİ GELİR…
AKP iktidara geldiğinde 2002 yılı sonunda Türkiye’nin ulusal geliri 240 milyar dolardı. Bu sayı, 2013’te TL’nin çok değerli olmasının da tesiriyle 957 milyar dolara kadar yükseldi. Fakat sonraki yıllarda hem iktisattaki yavaşlama ve krizler hem de TL’nin dolar karşısındaki Aka değer kaybıyla 808 milyar dolara geriledi.
İLK 20’DEN ÇIKTIK
AKP iktidarının en Aka savlarından biri Cumhuriyet’in 100’üncü yılı olan 2023 yılında Türkiye’nin birinci 10 iktisat ortasında yer almasını sağlamaktı. Fakat 2015’te dünyanın en Aka 16’ncı iktisadı olan Türkiye, IMF’nin raporuna nazaran, 2021 yılında 806,8 milyar dolarlık GSYH ile en Aka birinci 20 iktisat içerisinden çıkarak 21. sıraya geriledi.
YILLARDIR DÜŞÜYOR
2002 yılı sonunda Türkiye’nin şahıs başı ulusal geliri 3 bin 620 dolardı. 2013’te 12 bin 490 dolara kadar yükselen bu sayı, 2022’da 9 bin 592 dolara indi. Türkiye’de şahıs başına ulusal gelir dolar bazında 2014’ten bu yana düşme eğiliminde. Resmi bilgilere nazaran şahıs başına ulusal gelir 2022 yılı sonu itibariyle Cumhuriyet tarihinde birinci Sefer 7 Yıl üst üste düşüş göstererek 9 bin 485 dolara geriledi.
TL TARİHİN EN BEDELSİZ SEVİYESİNDE
Son yıllara TL’deki değer kaybı damga vurdu. O denli ki, nihayet bir yılda dolar karşısında dünyada en Çok değer kaybı yaşayan Nakit ünitesi TL oldu. 4 Kasım 2002’de 1,67 olan dolar/TL kuru, bugün 18.80 düzeylerinde.
İŞSİZLİK SORUNU BÜYÜDÜ
2001 krizi öncesinde 2000 yılında Türkiye’de işsizlik oranı yüzde 6 idi. 2002’de bu Oran yüzde 9,8’e fırladı. AKP periyodunda işsizlikte en düşük nokta 2012 yılında yüzde 8,4 oldu. nihayet TÜİK verisine nazaran 2022’de ise dar tarifli işsizlik oranı yüzde 10.2 oldu. Geniş tarifli işsizlik ise yüzde 20.8 düzeyinde.
YÜKSEK ENFLASYON SORUNU ÇÖZÜLEMEDİ
90’lı yıllar bütün dünyada olduğu üzere Türkiye’de de enflasyonun (yıl sonu tüketici enflasyonu) yüksek olduğu yıllardı. 2000’lerden sonra bütün dünya ile Bir arada Türkiye’de enflasyon Değerli oranda geriledi lakin Türkiye dünya ortalamasının Fazla üzerinde kaldı. 2002 yılında yıllık enflasyon dünyada ortalama yüzde 4,1, gelişen ülkelerde yüzde 6,7 iken Türkiye’de yüzde 29,7 idi. 2019’da Türkiye’de enflasyon yüzde 11,8 olurken, dünyada ortalama yüzde 3,9, gelişen ülkelerde yüzde 5,7 oldu. Bugün ise Türkiye’de enflasyon yüzde 64 düzeyini aşmış durumda.
EN BÜYÜK MESELELERDEN BİRİ CARİ AÇIK
AKP’li yıllarda Türkiye iktisadının en Aka problemlerinden biri, yüksek Hariç ticaret açıklarından yani ithalata bağımlılıktan kaynaklı olarak verilen yüksek cari açıklardı. Türkiye’de ulusal gelire oranla cari Aleni 2002’de yüzde 0,3 iken, bugün yüzde 5,6 düzeyinde.
Ağustos sonu itibariyle cari Aleni 45 milyar dolara çıkmış durumda. Bu açığın bir kısmı kaynağı belgisiz rekor Nakit girişi ile kapatılmaya çalışılıyor.
DIŞ BORÇ YÜKÜ ARTTI
Yüksek cari Aleni ve ithalata bağımlılık nedeniyle Türkiye’nin Hariç borç stoku AKP periyodunda Önemli formda arttı. Hazine ve Maliye Bakanlığı datalarına nazaran, 2002’de 129,6 milyar olan Türkiye’nin brüt Hariç borç stoku, 2022 sonu itibariyle 442 milyar dolar oldu.
KAMU MALLARINI SATIP BORÇ ÖDEDİLER
AKP iktidarı boyunca, Türkiye’nin en Aka şirketlerini, fabrikalarını, otellerini, limanlarını, güç üretim tesislerini, elektrik ile doğalgaz dağıtım şebekelerini ve yerlerini yerli ve yabancı Özel şirketlere sattı.
AKP iktidarının birinci Maliye Bakanı Kemal Unakıtan satış sürecini “Satacağız satacağız. Her şeyi satacağız. Kâr edeni de satacağız, ziyan edeni de satacağız. Devleti ekonomik faaliyetlerden kurtarıncaya kadar satacağız. Pamuk eller cebe. Yerli yabancı herkes gelsin” cümleleriyle başlatmıştı.
Ekonomide kamunun tartısı azaltılırken, 2002 – 2022 tarihleri ortasında özelleştirmeden elde edilen 71 milyar doların Fazla Aka bir kısmı kamunun borç ödemelerine, Geri kalan ise satılan şirketlerin borçlarına ve işçi ödemelerine gitti.
2002 yılından bu yana 273 kuruluşta Üleş senedi yahut varlık satış-devir süreçleri yapıldı. Bu kuruluşlardan 268’inde halk hissesi kalmadı. 2002 yılından bu yana 273 kuruluşta Üleş senedi yahut varlık satış-devir süreçleri yapıldı. Bu kuruluşlardan 268’inde halk hissesi kalmadı.
Yorum Yok